Oxford Sözlüğü, 37 binden fazla kişinin katılımıyla gerçekleştirdiği oylama sonucunda, senenin kelimesi olarak “beyin çürümesi” (Brain rot) terimini seçti. Bu ifade, toplumsal medyanın eğlence amaçlı ve aşırı tüketimini, beynin sonsuz bir döngüyle içeriklere maruz kalmasını betimliyor.
Mevzuya ilişkin açıklamalarda bulunan Prof. Dr. Hastürk, “beyin çürümesi” teriminin ürkütücü bir anlam taşımadığını, bunun yalnızca bir tanımlama bulunduğunu belirtti. Toplumsal medyanın kronik kullanımının entelektüel becerilerde zayıflama, bellek sorunları, toplumsal yalıtım ve depresif durumlarla sonuçlanabileceğini vurgulayan Hastürk, bu sürecin söz mevzusu terimi öne çıkardığını açıkladı.
“BEYİN ÇÜRÜMESİ NEDİR”
Hastürk, toplumsal medyanın amacından saparak tüketilmesinin, milyonlarca içeriğin adeta bir “beyin çöplüğüne” dönüşmesine niçin bulunduğunu söylemiş oldu. “Beyin çürümesi” teriminin, toplumsal medyanın aşırı kullanımına bağlı olarak bireylerin entelektüel işlevlerinde gerileme, insan ilişkilerinde zayıflama ve genel bilişsel düşüşü tanımladığını deklare etti. “Bu bir tıbbi teşhis olmasa da bazı davranışlar bu duruma işaret edebilir” diyen Hastürk, devamlı telefon kontrolü, bildirimlere bağımlılık ve toplumsal medyanın günlük yaşamın önüne geçmesinin, bu olgunun emareleri içinde bulunduğunu açıkladı.
PANDEMİNİN ETKİSİ VE GENÇLER ÜZERİNDEKİ BASKI
Hastürk, “beyin çürümesi”nin tüm yaş gruplarını etkileyebileceğini sadece bilhassa Kovid-19 pandemisi sonrası çocuklar ve gençler içinde ciddi bir artış gösterdiğini belirtti. ABD’de meydana getirilen bir araştırmaya bakılırsa, 2023 itibarıyla 6-14 yaş arası çocuklarda toplumsal medya ve telefon bağımlılığı, pandemi öncesine kıyasla yüzde 40’tan yüzde 70’lere terfi etti. Bu yaş grubunda çevrim içi aktivitelerin günlük averaj 9 saate kadar çıktığını vurgulayan Hastürk, gençlerin bu süreçte toplumsal ve duygusal gelişimlerini tam anlamıyla gerçekleştiremediklerine dikkat çekti.
BATILI ÜLKELERDE ÖNLEMLER VE AİLELERE ÖNERİLER
Bazı Batılı ülkelerin, bu probleminin etkilerini hafifletmek için önlemler almaya başladığını belirten Hastürk, toplumsal medyada gerçek dışı yaşamların ve gereksiz içeriklerin yaygınlaşmasının gençlerin toplumsal ilişkilerini zayıflattığını açıkladı. Buluğluk sürecinin karakter gelişimi açısından tehlikeli sonuç bir dönem bulunduğunu vurgulayan Hastürk, ekran süresinin sınırlandırılması, telefon kullanım yaşlarının yükseltilmesi şeklinde tedbirlerin önemine değindi.
Ailelere yönelik önerilerinde ise şunları sıraladı:
Telefon kullanımına 16 yaş sınırı getirilmeli ve kullanım aile kontrolünde olmalı. Yiyecek saatleri, dost buluşmaları ve uyku zamanlarında web erişimi sınırlandırılabilir. Ailelerin, çocuklarına rol model olabilmesi için aygıt kullanımında dengeli davranmaları gerekiyor. Ek olarak, cihazsız süre dilimleri oluşturulmalı ve bireylerin hobilerini, karşı karşıya insan ilişkilerini ön plana çıkaran etkinlikler teşvik edilmelidir.
Bu tavsiyeler, bireysel ve toplumsal düzeyde toplumsal medya kaynaklı sorunlarla mücadelede mühim bir başlangıç olabilir.